Misverstanden

(HGV knipsel) Een deel uit het hoofdstuk “De Glazen Brug” uit het “Het Grote VINDINGRIJKboek”

Misverstanden

>> Bovenbeschreven situatie illustreert typische vooronderstellingen waar het om creativiteit en creatief denken gaat. In het vorige hoofdstuk merkte ik al op dat creativiteit een containerbegrip is geworden – of eigenlijk al heel lang is – dat te pas en te onpas wordt gebruikt, en waar iedereen het zijne van denkt. Ik zet hieronder de misverstanden – vooronderstellingen – die ik het meest hoor op een rijtje.

Expressievakken

Met stip op één: expressievakken. Ieder woord waarin de klankgroep cre-a-tie voorkomt, roept bij vrijwel iedereen direct de associatie met kunstzinnigheid op. Dit leidt tot de koppige vooronderstelling dat cre-a-tief denken binnen het domein van de kunsten zijn enige bestaansreden heeft. Als je dit vertaalt naar de alledaagse onderwijsomgeving, dan hebben we het over expressievakken zoals tekenen, handvaardigheid en dramalessen. Dit is natuurlijk waar, ten dele. Uiteraard behoren creativiteit en creatief denken tot de expressievakken, de vraag is echter hoe hoog de lat gelegd wordt. Als we creativiteit gelijk stellen met „iets maken”, dan is het telkens op dezelfde wijze schilderen van een bloem of het kleien van een smurf creatief. Leg de lat iets hoger en iedere geschilderde bloem heeft iets anders en nieuws, bijvoorbeeld kleur en vorm van de kelkbladeren of er verschijnen allerlei verschillende nog niet eerder bedachte smurfen. Door zo de „norm” telkens te verhogen bedenken we bloemen die op verre planeten groeien, met uitzonderlijke verschijningsvormen; zij zijn misschien nevelachtig of juist zo hard als steen. Bloemen die we nog niet eerder hebben gezien, die zijn pas creatief, en zij vormen de uitkomst van een creatief proces waarin ideeën en reflectie daarop, elkaar telkens hebben afgewisseld. Dat geldt ook voor smurfen.

En dan buiten „de kunsten”. Creativiteit en de uitkomsten daarvan zijn overal om ons heen zichtbaar, niet alleen in musea of aan de muur in de woonkamer. De stoel waarop je zit, de tablet waarmee je op internet surft en het postuleren van de snaartheorie zijn allemaal staaltjes van menselijke creativiteit. Ook hier kun je weer kijken hoe hoog de creativiteitsnorm is, en – belangrijk – door wie die gesteld wordt. De stoel mag naast de snaartheorie in het niet lijken te vallen, maar een industrieel ontwerper denkt daar vast anders over dan een natuurkundige. Wat als creatief wordt bestempeld, dat hangt in grote mate af van het domein waarin het plaatst heeft en de mate waarin het door de beoogde doelgroep en betrokkenen vernieuwend wordt gevonden.<<

De complete tekst van dit hoofdstuk vind je in

Het Grote VINDINGRIJKboek

dat in het najaar van 2013 verschijnt
bij uitgeverij Leuker.nu