De actie is alweer voorbij. Tech is te gek! plaatjes sparen bij Albert Heijn. Mijn kinderen zijn de leeftijd van plaatjes sparen ontgroeid, tijdelijk denk ik, want hun vader en zijn vrienden zijn er maar druk mee in de weer. Ik spaar al jaren fanatiek dierenplaatjes, Freek-plaatjes, dino-plaatjes, André-plaatjes en nu dus techn-plaatjes.
Ik zal maar meteen en zonder omhaal mijn punt maken. Ik vind het allemaal nogal happie-klappie. Vrolijk en zorgeloos. De boodschap op de plaatjes en in het verzamelalbum is, en het staat erop, ‘Tech is te gek!’. En als nazaat van nuchtere Zuid-Hollandse tuinders – wat de tuinder niet weet… – denk ik dan, ‘is dat nou wel zo?’ Is tech echt te gek?
Toegegeven, alle vondsten en uitvindingen die op de plaatjes over het voetlicht worden gebracht zijn standjes van uitgelezen creativiteit en verdienen alleen daarom al aandacht op deze weblog. En ja, gemak dient de mens, toch? Maar een beetje kritisch denken mag toch ook wel?
Creativiteit en kritisch denken vormen een mooi koppel – mits met zorg gebruikt en gecombineert. Als we creatieve ideeën willen verzinnen is het zinvol een kritische denkhouding even achterwege te laten: tijdelijk uitstel van oordeel. Maar zodra de ideeën geboren zijn en gevormd worden, is het belangrijk om je af te vragen ‘wat kan ik met dit idee doen?’ Welk nut dient het? Wat zijn de al dan niet gewenste bijwerkingen? Een bijsluiter. Een woord dat ik graag gebruik, zo weten de trouwe volgers van deze website.
Neem nou eens plaatjes 26 uit de serie ‘Electric broekie’. Het plaatje heet ‘digitale knuffel’ en vertelt enthousiast over een kledingstuk dat zich op digitaal bevel strakker of juist losser om je lichaam sluit. Je oma in Australië kan jou zo met een muisklik of een swipe een knuffel toedienen. Die je echt voelt! Ja, dat is natuurlijk hartstikke tof. Maar ik kan het dan toch niet laten te denken ‘Wat zou er gebeuren als je dit kledingstuk verplicht moet dragen van een toekomstige minister president met dictator neigingen?’ Dat levert hard-core SF op!
Les idee kritisch denken
Laat je leerlingen in debat gaan over de voor en tegens van bepaalde ‘plaatjes’.
Kies een plaatje en bespreek het met de hele groep. Verken alvast mogelijke voors en tegens met elkaar.
Splits daarna de groep in tweeën en zet ze in 2 rijen tegenover elkaar. Rij 1 is ‘voor’ en rij 2 ‘tegen’. De eerste leerling van rij 1 doet een stap naar voren en begint hardop haar of zijn pleidooi aan de eerste van rij 2 te vertellen. Daarin worden alle voordelen van de uitvinding op rijtje gezet en argumenten waarom het zo goed, zo handig en zo fijn. Geef een halve of hele minuut de tijd. Dan stapt de eerste leerling van rij 2 naar voren en begint tegen tweede leerling in rij 2 haar of zijn ‘aanklacht’ tegen het gebruik van de uitvinding. En zo gaat het de hele rij af.
Het kan ook ‘kleiner’. Laat de leerlingen in koppels tegenover elkaar staan. Leerling A begin met het ophemelen, waarop leerling B vervolgt met het neerhalen van de uitvinding.
Maar je kunt ook de ene helft van de klas een opstel laten schrijven over de voors en de andere over de tegens. Of iedereen schrijft een een opstel waarin de voors en tegens als een dilemma naar voren komen: aan de ene kant ja, maar aan de andere kant nee.
Je weet waarschijnlijk zelf nog wel andere varianten te bedenken. Het idee is om kinderen kritisch te laten nadenken. Over dingen die we vaak zonder of met weinig weerstand omarmen omdat ze zo ‘te gek’ zijn.
Het programmeren van het VR robotje is natuurlijk wel écht te gék!
Creatief Denken in Onderwijs 
