Betekenisloze lessen

(Voor Piet-Jan Baarda) Ik had vroeger een collega’s die op een goede morgen kantoor binnenliep met de mededeling: “Ik heb een zak onderdelen gekocht.” Twee jaar later kwam hij het terrein van het KLM Hoofdkantoor in Amstelveen opdenderen op een Harley Davidson uit 1944. Hij had zo van Normandië ( was het een Liberator?) hierheen kunnen ronken, want dat doen ze, Harley’s, ronken.

Ik geef je twee lesideeën rond om een zak onderdelen. Ze verschenen afgelopen week in Jeugd in School en Wereld.

• Betekenisloze onderdelen: Ontwerp een apparaat of machine waarin een aantal vreemde onderdelen verwerkt zijn.
• Betenisloze vormen: Een reeks kortere en langere activiteiten die allemaal draaien om abstracte figuren.

Op de koffie in het Pentagon

Dit is een vervolg op de blogpost ‘Een gezellig (reken)moment‘. Ik weet niet wie het uitgerekend heeft, maar ik wel: Hoeveel gallon onverdunde D-E Lungo Profondo (inensiteit 8) moet je verstouwen om met de daarbij gespaarde punten de toename van het begrotingstekort van de VS gedurende een schooldag te kunnen vergoeden?

Het antwoord is 4.217.674.750 gallon. Omdat een groot deel van de uitgaven van de Verenigde Staten in defensie – noem het oorlog – wordt gestopt stel ik mij zo voor dat de heren en dames in het Pentagon hun steentje bij mogen dragen aan dit epische gat. Als we nu alle ramen en deuren aan de buitenkant van het Pentagon sluiten en de kelderdeuren om er vervolgens 4.217.674.750 gallon koffie in te gieten dan staat het koffiepeil op

Een gezellig (reken) moment

(Voor Hans Stavleu) Laatst gebeurde het weer. De doos met koffiecups was leeg, ik plette het doosje en stond klaar om het bij het oud papier te gooien. “STOP!” Iemand die ik goed ken. “Heb je de punten er afknipt!?” Iemand die ik goed ken lijkt op mijn moeder, en op die van haar. Dat is best, ik kan ermee leven, prima zelfs. Maar mijn moeder en mijn schoonmoeder waren (de facto: was en is) van die nog typische spaargeneratie. De keukenschaar lag altijd paraat om zegels te knippen, coupons, kortingsbonnen. Nu zijn het de zegels van D-E waar ik het even over wil hebben.

Ik knip uit principe de zegels van D-E niet uit. Ik heb namelijk wel meer te doen. Weet je hoeveel tijd dat kost, zo’n zegel uitknippen? Ja dat weet je (maar besef je het ook?): gauw 30 seconden (schaar pakken, vier maal een knip haaks op elkaar, gefrot met papier, koffiekorrels die eruit vallen (arrggh!) wegvegen, schaar opbergen, punten opbergen in de ‘spaarpot’). En wat heb je op een pak koffiecups? 15 punten.

Vertaal dit maar eens! Codex Seraphinianus

Ik heb mezelf een heel mooi cadeau gegeven. Codex Seraphinianus heet het: Het boek van Serafini. Misschien heb je er wel eens van gehoord. Het is een prachtig geïllustreerd boek geschreven in een door de schrijver-tekenaar bedachte cryptische taal. Luigi Serafini (architect, industrieel ontwerper, designer) maakte het eind jaren 70 vorige eeuw.

Er zijn in de loop der jaren diverse prachtige uitgaven van verschenen. Het is een lust voor het oog en vreselijk mysterieus. Je hebt het gevoel dat je een boek over het leven op een andere geheimzinnige planeet in je handen hebt. Een wereld die lijkt op de onze, maar je ziet al heel snel dat dat helemaal niet het geval is – dat het inderdaad alleen maar LIJKT – en dat de taal waarin het geschreven is een vreemde niet te ontcijferen taal is. Velen hebben hun hoofd gebroken over de vertaling van ‘de codex’, op internet vind je veel websites met ‘voorlopige resultaten’ en wanhopige pogingen. Want het lijkt er toch wel op dat de schrijver er iets in ‘verstopt’ heeft. In het boek staan summiere aanwijzingen en verwijzingen die… maar misschien zijn het doodlopende sporen…

De Metaforische verkoper (verhaalkaarten)

In deze blogpost een voorbeeld van een van de 30 werkvormen die je kunt vinden in de reader ‘Nieuwe Werelden’ (met verhaalkaarten). Alle werkvormen uit de reader hebben betrekking op het werken met beeld, associaties, analogieën en metaforen. Je kunt deze werkvorm – uiteraard – met willekeurig welke reeks afbeeldingen doen. De werkvorm is geschreven vanuit het perspectief van gebruik door volwassenen (teamvergadering bijvoorbeeld). Prik daar doorheen en je kunt het met je leerlingen doen.

Lezers van Het Grote Vindingrijkboek kunnen de reader en de verhaalkaarten toegemaild krijgen. Daar moet je wel iets voor doen. Wat, dat lees je in de vorige blogpost.

>>
De metaforische verkoper.

• Doel: vanuit metaforen nadenken over vraagstukken, visievorming e.d.
• Toepassing: team-/afdelingsbijeenkomst, verdieping, begripsvorming, voorstellen
• Materialen: set verhaalkaarten
• Aantal deelnemers: tot 25
• Duur: minimaal 10 minuten

Werkwijze

Deze oefening kan gebruikt worden om binnen een groep wederzijds inzicht en begrip te krijgen voor verschillende percepties van een bepaald thema. Als voorbeeld nemen we hier een ‘verkoper’. Wat vinden de deelnemers wat een verkoper voor een persoon is? Welke persoonlijkheidskenmerken horen daarbij? Gebruik de verhaalkaarten om het gesprek daarover op gang te brengen.

Vindingrijk? Verhaalkaarten kado!

De scholen zijn (deels) weer van start. Speciaal voor lezers van het Grote Vindingrijkboek heb ik een leuke verrassing: verhaalkaarten en een reader met bijbehorende werkvormen. Heel geschikt voor ‘creatieve tussendoortjes’ in de groep of in de teamkamer.

Verhaalkaarten voor lezers van het Vindingrijkboek!
72 met de hand getekende en gekleurde afbeeldingen die een bron van inspiratie zijn voor het vertellen van verhalen, het verzinnen van metaforen en legio andere creatieve activiteiten.

Én de reader “Nieuwe Werelden met Verhaalkaarten”
Een reader met 30 werkvormen waarin verhaalkaarten gebruikt worden bij de ontwikkeling van creatieve denkvaardigheden (patronen doorbreken met associaties en analogieën), verhalen vertellen en inzicht krijgen en verrijken met metaforen.

Ja die wil ik wel!
Hoe kun je de verhaalkaarten en de reader in je bezit krijgen?

Stuur:

• óf een foto van jezelf mét Het Grote Vindingrijkboek in je handen*,
• óf een korte recensie over Het Grote Vindingrijkboek*,
• óf een kopie van het aankoopbewijs/bestelling van Het Grote Vindingrijkboek,
• (Het mag ook alledrie)

naar info@denkenomeenhoekje.nl en ik stuur je de verhaalkaarten en de reader digitaal (pdf-formaat, zip-file 4Mb) toe.

Print de verhaalkaarten, knip ze uit, lamineer ze en beleef plezier met de ontwikkeling van creatieve denkvaardigheden!

Het Grote Vindingrijkboek is verkrijgbaar bij Leuker.nu

Kijk ook eens naar dit videopraatje over beelden, verhalen en metaforen.

* Je vindt het goed dat jouw reactie en/of foto op deze site geplaatst kan worden.

De scholen zijn weer begonnen: Verbind!

Teresa Cremin deed onderzoek naar de karakteristieken van leraren die het stimuleren en ontwikkelen van creativiteit centraal in hun onderwijs stellen. Samen met haar onderzoeksteam observeerde zij leraren die als creatief werden gekenschetst. Op basis van dit onderzoek kwam Cremin tot de slotsom dat creatieve leerkrachten vier pedagogische principes als leidraad nemen. Een van deze principes is ‘verbinden’, waarmee zij bedoelt: het leggen van verbindingen tussen wat de leerlingen (moeten/willen) leren en de wereld waarin zij (be)leven (Cremin, 2009).

Het bracht mij op een activiteit die als een rode draad door het schooljaar heen kan worden geweven. De centrale gedachte is om kinderen te laten nadenken over de vraag: ‘Hoe is wat ik (vandaag/deze week) geleerd heb relevant voor mij?’ Dit thema kun je op verschillende manieren uitwerken. Ik zie het volgende voor me.

Denk eens aan analogieën

Ik lees momenteel ‘Analogie’ van Douglas Hofstadter (Gödel, Escher, Bach, weet u nog?) en Emmanuel Sander. De ondertitel: ‘De kern van ons denken’. Mensen die mij een beetje gevolgd hebben begrijpen dat ik een boek met zo’n titel niet kan versmaden. De stelling waar het boek om draait is dat al ons denken van het meest concrete tot het meest abstracte niveau gestructureerd en gevormd wordt door analogieën en categorieën.

 

 

 

 

Aristoteles (Was het Aristoteles? In ieder geval een filosoof uit de antieke wereld) placht al te zeggen dat wie de analogie beheerst de wereld beheerst. Hij formuleerde ‘associatiewetten’ waarin hij liet zien hoe wij associaties (of analogieën, zo je wilt) maken op basis van karakteristiek gekenmerkte groepen (noem het categorieën): op basis van kleur, vorm of causaliteit bijvoorbeeld. Op veel voorkomende analogieën en categorieën plakken we een etiket: rood, stoel, bijdehand gedrag, noem maar op. 

De Elegante Dief

De afgelopen periode kan ik – helaas, nou ja, een beetje helaas – wat minder tijd vinden om met lesideeën te komen. Ik schrijf bewust “een beetje helaas” omdat mijn aandacht wordt opgezogen door allerlei andere werkzaamheden en initiatieven. Waarvan ik jullie met gerust hart kan beloven dat ze vooral ten goede komen aan het creatieve leerklimaat op scholen!

Ik prijs me gelukkig dat ik er ruimte, middelen maar vooral ook anderen bij kan vinden om dit te realiseren. Er ligt veel moois op stapel. Maar nu eerst een LESIDEE! Dat hebben de kinderen in de klas wel weer eens verdiend.

Combine & Connect #2 (met KADOotje!)

In Het Grote Vindingrijkboek geef ik twee voorbeelden die illustreren hoe creatieve vondsten vaak – (misschien wel) altijd, is meer en meer mijn overtuiging – ontstaan door het combineren van twee eerder niet met elkaar verbonden ‘contexten’. Zo zijn klittenband en zelfreinigende ‘Lotus’-verf bedacht.

Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. Ik zat te mijmeren over het krijgen van ideeën, hoe wonderlijk mooi onze hersenen werken, dat er allerlei gedachten en creatieve vondsten in ontstaan. Ideeën borrelen in ons op, zo dacht ik, en HOPLA ik zag een pruttelende pot voor me: het Ideeëntoestel was geboren. Een vliegende theepot waarin nieuwsgierige lieden wonen die op ontdekkingsreis gaan en met alles wat ze ontdekken en meemaken nieuwe dingen verzinnen en maken: hersenen + theepot = Ideeëntoestel.