Vandaag – nu ik dit schrijf – is het de laatste dag van 2016. Of ik nu wil of niet, ik denk onwillekeurig terug aan de gebeurtenissen van het afgelopen jaar. En ik kom tot de conclusie dat het een jaar was waarin bijna iedere dag een kronkelpad was of leek. En al die kronkelpaden – de een wat minder kronkelig dan de ander – bij elkaar vormen een soort doolhof zo verbeeld ik me nu. Of een labyrint?
Ik wil hier de vergelijking met een doolhof – met doodlopende paden, dus niet een labyrint – verder uitwerken. Om zo tot een suggestie voor een min of meer creatieve denk- en doe-activiteit te komen. Een doolhof heeft een ingang (1 januari) en een uitgang (31 december). Om van de in- naar de uitgang te komen maken we op iedere 3 of 4 sprong – ik houd het hier wat rechttoe rechtaan, maar voel je vrij om je meer-dan-viersprongen voor te stellen – een keus al dan niet geleid of beïnvloed door onze omgeving. De keuzes die we maken hebben betrekking op plannen, voornemens (ja, ja, voornemens), wensen en hoop. Soms beginnen we aan een plan en lopen ongemerkt een doodlopend pad in. Het plan mislukt of strandt en we moeten op onze schreden terug keren. Wellicht vragen we ons af waarom het voornemen geen vorm kreeg en trekken er een les uit; zetten we bij de ingang van de ‘cul de sac’ een passend verkeersbord neer? Of proberen we het nog een keer? Misschien is er een andere weg?
Denk eens terug aan je plannen van het afgelopen jaar. Welke slaagden – geheel of deels – welke mislukten of bleken te hoog gegrepen? Schrijf die eens op een kladje. Pak nu een vel papier – A3 of groter – en teken een doolhof waarin je de successen en tegenslagen een plek geeft. Verfraai je doolhof met kleine tekeningetjes. Zo ontstaat er een soort mindmap – een mazemap – van het afgelopen jaar.
Genoeg achteruit gekeken!
Wat staat er voor komen jaar op de rol? Welke plannen en voornemens? Trek een streep onder de gebeurtenissen van vorig jaar en noteer wat komend jaar je uitdagingen zijn. Verzin hoe je ze zou kunnen weergeven met een symbool of tekening. Pak weer een vel papier van dezelfde grootte als eerder en markeer de komende gebeurtenissen verspreid over het papier met kleine tekeningen (nb: later, gaande of aan het einde van het jaar teken je de paden van het doolhof in, voeg je nieuwe uitdagingen toe).
Ik heb deze activiteit geschreven met jou – in je rol van leraar – in gedachten en niet zozeer je leerlingen. Maar je kunt deze opdracht natuurlijk ook prima – eventueel in aangepaste vorm in samenhang met de ontwikkelingsleeftijd – met je leerlingen doen. Past prima in een les over (de geschiedenis van) doolhoven.
En o ja, morgen – 1 januari 2017 – komt de puzzel!
Beeldbronnen: doolhof-bol – slideplayer.fr; rikringers – stripaap.nl; legodoolhof – mama24.nl; doolhof van heggen – volkskrant.nl
Creatief Denken in Onderwijs 